Piekarzanie na liście katyńskiej

Katyń, Starobielsk, Kalinin to słowa, które do dziś są nierozłącznie kojarzone z wielką tragedią narodu polskiego. Zbrodnia katyńska, która stała się jednym z symboli martyrologii, nie była tragedią wyłącznie jednostek i ich rodzin – była olbrzymim ciosem dla polskiego społeczeństwa i przyszłych losów kraju. Kraju, który w ten sposób stracił bezpowrotnie inteligencję, doświadczonych wojskowych i funkcjonariuszy służb porządkowych, którzy mogliby jeszcze długo pracować dla ojczyzny.

Choć od ludobójstwa, które przyjęło umowną nazwę zbrodni katyńskiej, minęło wiele lat, to zbrodnia ta jest nadal niezabliźnioną raną, a szczątki ofiar nieprzerwanie wołają o ujawnienie prawdy. Od chwili odkrycia masowych grobów do upadku Związku Radzieckiego zbrodnia katyńska była przedmiotem mistyfikacji i wielu machinacji propagandowych. Niestety od czasu oficjalnego przyznania się Federacji Rosyjskiej do winy temat ten jest wciąż wykorzystywany do celów politycznych przez naszych wschodnich sąsiadów.

Do dziś nie jest znana pełna lista ofiar ani wszystkich miejsc, w których w sposób hańbiący zostali zamordowani niegdysiejsi mężni synowie Rzeczpospolitej. Pośród około 22 tysięcy ofiar zbrodni katyńskiej znajduje się także wielu synów naszej piekarskiej ziemi, zarówno rodowitych, jak i tych, którym tutaj przyszło żyć, pracować oraz zakładać rodziny.

Początkiem tej wielkiej tragedii był dzień 17 września 1939 roku, w którym armia radziecka bez wypowiedzenia wojny wkroczyła na tereny ówczesnej II Rzeczpospolitej. Podczas tych tragicznych dni duża część naszych wojsk, w liczbie około 250 tysięcy, stacjonujących na Wschodzie została internowana przez oddziały rosyjskie w obozach przejściowych. Około 125 tysięcy żołnierzy, głównie szeregowców, zwolniono do domów. Część z nich przekazano stronie niemieckiej lub wysłano do obozów pracy. Wyjątkiem byli szeregowi funkcjonariusze Policji Państwowej, Policji Województwa Śląskiego, Straży Granicznej oraz strażnicy więzienni, którzy zostali wysłani do obozów specjalnych NKWD wraz z podoficerami i oficerami Wojska Polskiego. Internowano także około 7 tysięcy polskich cywilów, m.in. fabrykantów, ziemian, urzędników czy byłych polskich osadników wojskowych. W czasie trwania eksterminacji polskich jeńców, w kwietniu 1940 roku, rozpoczęła się także deportacja ich rodzin w głąb ZSRR. Liczbę ofiar tej deportacji historycy szacują na około 60 tysięcy.

Dla przeszło 15 tysięcy wojskowych, funkcjonariuszy służby policyjnej, więziennej i granicznej utworzono obozy specjalne w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, a także na terenach zachodnich obecnej Białorusi i Ukrainy. Przetrzymywano w nich ponad 10 tysięcy Polaków. 2 marca 1940 roku Ławrientij Beria, szef NKWD, w tajnej notatce do Józefa Stalina wskazywał na potrzebę likwidacji polskich więźniów. Argumentował to brakiem możliwości przeciągnięcia ich na stronę Rosjan. Polscy jeńcy jako zadeklarowani wrogowie systemu komunistycznego stanowili element wrogi i niebezpieczny, który w jego ocenie należało zlikwidować fizycznie. Po tym dniu sprawa problemu „polskiego” nabrała rozpędu i już 22 marca Ławrientij Beria wydał tajny rozkaz nr 00350 zatytułowany „O rozładowaniu więzień NKWD USRR i BSRR”.

3 kwietnia 1940 roku wyruszyły pierwsze transporty z obozu w Kozielsku i z dniem tym nastąpiła szybka, skrupulatna egzekucja bez sądu tysięcy Polaków. Egzekucji dokonywano nad przygotowanymi katyńskimi mogiłami, a także w piwnicach charkowskiego i twerskiego więzienia NKWD. W Katyniu wymordowano około 4400 więźniów z Kozielska. W Charkowie liczba ofiar ze Starobielska oscylowała w okolicach 3800 osób. Liczba jeńców z Ostaszkowa, głównie policjantów pomordowanych w Kalininie (Twerze), zamyka się w granicach 6300 ofiar.

Mordów dokonywano także na terenie Białorusi i Ukrainy, a zabici znaleźli się na tzw. Ukraińskiej i Białoruskiej Liście Katyńskiej. Listy te zawierają około 7 tysięcy nazwisk. Na terenie Białorusi zamordowano 3870 Polaków, których zwłoki ukryto prawdopodobnie w Kuropatach. Na Ukrainie zostało zamordowanych 3435 jeńców, których pochowano m.in. w Bykowni.

Losów pomordowanych nie podzieliło 395 jeńców obozów specjalnych NKWD, którzy zostali przewiezieni podczas eksterminacji do obozu w Griazowcu. Prawdopodobnie tę garstkę władze sowieckie planowały przeznaczyć do swoich celów polityczno-wojskowych.

Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej i po zawiązaniu układu polsko-radzieckiego Sikorski-Majski strona polska wielokrotnie występowała z pytaniami o zaginionych podoficerów i oficerów Wojska Polskiego. Władze radzieckie cynicznie odpowiadały, że zostali zwolnieni, czy też zbiegli do Mandżurii. Od tego czasu zaczęło funkcjonować tzw. kłamstwo katyńskie, które polegało na ukrywaniu przez Rosjan zbrodni, a po ujawnieniu mogił – zrzucaniu winy na stronę niemiecką. Kłamstwo, do którego przyznano się dopiero po upadku ZSRR, a które w zmienionej formie funkcjonuje także obecnie.

Istnieje wiele hipotez na temat okoliczności ujawnienia polskich mogił w lesie katyńskim. Najwcześniejsze doniesienia wskazują na październik 1941 roku lub marzec 1942 roku i przebywających w tamtych stronach polskich przymusowych robotników pracujących dla III Rzeszy (m.in. Teofila Rubasińskiego), którzy mieli zlokalizować miejsce zbrodni. Kolejna teza mówi, że informacje o mordach mieli dostarczyć Niemcom miejscowi Rosjanie. Istnieje również przypuszczenie, że Niemcy, którzy współpracowali na wielu płaszczyznach z Sowietami, do czerwca 1941 roku mieli bieżące informacje od Rosjan o mordach, a nawet mogli w nich uczestniczyć.

Pierwszą oficjalną informację o odkryciu zbiorowych mogił z 10 tysiącami zwłok podała agencja „Transoceans” 11 kwietnia 1943 roku. Dwa dni później powiadomiło o tym radio Berlin, dlatego dzień 13 kwietnia jest symboliczną datą obchodów rocznicy zbrodni katyńskiej.

Od tego dnia prowadzona była wojna propagandowa. Strona niemiecka wykorzystała fakt zbrodni do bieżących celów politycznych, w tym wywołania konfliktu w obozie państw alianckich, co też połowicznie się udało. Strona rosyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z polskim Rządem na Uchodźstwie w Londynie, a winę całkowicie przerzucono na stronę niemiecką. Nasi zachodni sojusznicy, choć znali fakty, ignorowali i marginalizowali tę zbrodnię, by nie drażnić Stalina.

Niemcy, którym nie udało się sprowadzić Międzynarodowego Czerwonego Krzyża do ekshumacji zwłok z powodu oporu władz radzieckich, powołali międzynarodową komisję lekarską złożoną z ekspertów z krajów zależnych od III Rzeszy oraz ze Szwajcarii. Do prac ekshumacyjnych i identyfikacyjnych wysłano z polecenia Polskiego Czerwonego Krzyża oraz Armii Krajowej także kilkunastu Polaków.

Od maja do czerwca 1943 roku w lesie katyńskim odkryto 4243 ciała Polaków. Z liczby tej udało się zidentyfikować na podstawie posiadanych przedmiotów 2730 ofiar zbrodni. Personalia wszystkich ekshumowanych osób znalazły się na spisie ofiar wydanym we wrześniu 1943 roku w Berlinie[1]. Spis ten do lat 90. był jedyną i zarazem niepełną listą ofiar. Przez wszystkie te lata, wraz z funkcjonowaniem kłamstwa katyńskiego, tysiące polskich rodzin czekało z nadzieją na odnalezienie swoich zaginionych na Wschodzie mężów i ojców, którzy z płaszczami na głowach, skrępowanymi rękoma i dziurami w potylicy spoczywali od wiosny 1940 roku w bezimiennych mogiłach.

Prace ekshumacyjne zostały przerwane na polecenie Niemiec w czerwcu 1943 roku, a już we wrześniu teren ten został odbity przez armię radziecką. Od tego momentu zaczęto fabrykować dowody w celu przerzucenia winy na stronę niemiecką. Rosjanie otworzyli mogiły, po czym umieścili przy zwłokach fałszywe papiery oraz listy, chcąc w ten sposób przesunąć moment popełnienia zbrodni na rok 1941, gdy teren ten czasowo zajmowały wojska niemieckie. Stworzono fałszywych świadków, a naocznych zlikwidowano lub skazano na wieloletnie pobyty w więzieniach, aby prawda nie wyszła na jaw. Do grobów podrzucono także amunicję i łuski produkcji niemieckiej. W styczniu 1944 roku Rosjanie powołali swoją komisję, która na podstawie sfabrykowanych dowodów zrzuciła całkowicie winę na stronę niemiecką. W okresie PRL-u temat katyński był poruszany bardzo niechętnie, a wszelkie próby mówienia prawdy wiązały się z poniesieniem dużych konsekwencji.

Przełom nastąpił dokładnie po 50 latach od oficjalnego odkrycia mogił katyńskich – 13 kwietnia 1990 roku. Podczas wizyty gen. Wojciecha Jaruzelskiego w Moskwie ówczesny przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow przekazał dokumenty dotyczące zbrodni katyńskiej. Po raz pierwszy strona rosyjska przyznała się do tego, że zbrodnie popełniło NKWD.

Do tej pory istnieje wiele tajemnic związanych ze zbrodnią katyńską. Spośród około 22 tysięcy ofiar znane są personalia tylko 18 tysięcy. Nie została upubliczniona tzw. lista białoruska. Znana jest tylko liczba ofiar – bez personaliów i miejsc pochówku. Z listy ukraińskiej zawierającej 3435 pomordowanych udało się ustalić pochówek jedynie 9 osób znanych z nazwiska.

W tym miejscu warto przedstawić sylwetki tych, którzy w czasie najstraszniejszej wojny w historii musieli podejmować trudne decyzje, stawać przed wieloma wyborami, których skutków nikt nie mógł przewidzieć. Niezależnie od okoliczności, w których się znaleźli, wszystkich spotkał ten sam los – śmierć z rąk NKWD. Poniższa lista uwzględnia osoby, które urodziły się w miejscowościach wchodzących obecnie w skład Piekar Śląskich (Brzozowicach, Kamieniu, Kozłowej Górze, Piekarach Wielkich, Szarleju, Brzezinach Śląskich i Dąbrówce Wielkiej) i które zginęły w Katyniu. Są to w większości funkcjonariusze Policji Województwa Śląskiego, a także oficer Marynarki Wojennej w stanie spoczynku, nauczyciel – podoficer rezerwy, strażnik więzienny oraz strażnik graniczny. Pod koniec sierpnia 1939 roku w obliczu zbliżającej się wojny wszyscy wymienieni zostali zmobilizowani i włączeni w struktury polskiej armii. Wraz z wycofującym się wojskiem przed naporem hitlerowców część z nich podczas wielkiej zawieruchy wojennej pomaszerowała na Wschód, gdzie po 17 września 1939 roku została internowana przez wkraczającą Armię Czerwoną.

Należy pamiętać, że lista ta nie jest i najprawdopodobniej nigdy nie będzie kompletna z uwagi na brak wiedzy członków rodzin, niepełność źródeł lub utajnienie dokumentów. Nie można również zapomnieć o innych ofiarach Katynia, które choć nie urodziły się w Piekarach Śląskich, pracowały na rzecz tego miasta lub pełniły służbę w lokalnych strukturach policji przez krótszy bądź dłuższy okres.

 

---

 

Józef Ryszard BACIK – starszy strażnik Straży Więziennej

Syn Bernarda i Wiktorii z Hanzelów, urodzony 19 marca 1898 roku w Kozłowej Górze. Członek wielu organizacji polskich, m.in. Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Polskiego Zjednoczenia Zawodowego, Polskiej Organizacji Wojskowej, Związku Peowiaków, Polskiego Związku Zachodniego, Ligi Morskiej i Kolonialnej. Brał udział z bronią w ręku w II i III powstaniu śląskim. W roku 1923 wstąpił do służby w więzieniu w Tarnowskich Górach, gdzie służył do wybuchu wojny [2].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Odznaczony:

• Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę

Karol BALWIERZ – starszy przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Franciszka i Elżbiety z Nowarów, urodzony 22 stycznia 1892 roku w Brzozowicach. Członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Piekarach Śląskich oraz współzałożyciel jego gniazda w Brzozowicach. Założyciel Towarzystwa Śpiewu „Polonia” w Brzozowicach. Współorganizator Polskiej Organizacji Wojskowej w Brzozowicach. Brał udział z bronią w ręku w trzech powstaniach śląskich. W latach 1920–1922 był funkcjonariuszem Policji Plebiscytowej (APO) w Katowicach w stopniu podporucznika. Podczas III powstania śląskiego był zastępcą komendanta obozu (?) i I szwadronu Żandarmerii Polowej w Katowicach. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 18 czerwca 1922 roku. Służbę pełnił w Świętochłowicach, Piekarach Śląskich (jako komendant posterunku), Szarleju, Hajdukach Wielkich (Chorzów-Batory), Kochcicach, a w chwili wybuchu II wojny światowej w Łagiewnikach [3].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Odznaczony:

• Brązowym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Niepodległości

 

Jan BENDKOWSKI – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Franciszka i Gertrudy z Waludów, urodzony 25 marca 1914 roku w Kamieniu. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 1 sierpnia 1938 roku. Służbę pełnił w I Kompani Kandydackiej Komendy Rezerwy w Katowicach oraz w Brennej, w powiecie cieszyńskim, gdzie służył do września 1939 roku [4].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Hubert DZIAŁACH – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Aleksandra i Zuzanny z Banasiów, urodzony 5 października 1907 roku w Wielkich Piekarach. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 4 maja 1934 roku. Służbę pełnił w Komendzie Rezerwy w Katowicach, II Komisariacie w Chorzowie, Piaśnikach (Chorzów) oraz Maciejkowicach (Chorzów), gdzie służył do września 1939 roku [5]. 

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Józef GAJEK – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Jana i Wiktorii z Luboschików, urodzony 17 marca 1913 roku w Brzozowicach. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 2 sierpnia 1937 roku. Służbę pełnił w I Kompani Kandydackiej Komendy Rezerwy w Katowicach oraz w Łazach (pow. frysztacki, Zaolzie), gdzie służył do września 1939 roku [6].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Józef GRANICZNY – porucznik Marynarki Wojennej

Syn Franciszka i Konstancji z Magierów, urodzony 12 marca 1897 roku w Piekarach Śląskich. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Piekarach Śląskich. Podczas I wojny światowej służył w pruskiej Marynarce Wojennej, a po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wstąpił do polskiej Marynarki Wojennej. W okresie powstań śląskich został oddelegowany na Śląsk w celu walki oraz organizacji Polskiej Organizacji Wojskowej. Był współtwórcą POW w Piekarach Śląskich i w Szarleju. Brał udział z bronią w ręku we wszystkich trzech powstaniach. W czasie II i III powstania dowodził I Kompanią oraz batalionem II Pułku Piechoty im. Kościuszki. Po ustaniu walk objął stanowisko dowódcy Batalionu Szturmowego do czasu jego likwidacji w Chełmie. Po likwidacji powstania został odkomenderowany do macierzystej jednostki Marynarki Wojennej w Warszawie. Służył w Kierownictwie Marynarki Wojennej i Flotylli Pińskiej. Dowódca okrętów ORP „Nurek” i ORP „Admirał Dickman”. Od 1935 roku w stanie spoczynku [7].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Kozielsku. Został rozstrzelany w Katyniu.

Odznaczony:

• Krzyżem Virtuti Militari 5 kl.
• Krzyżem Niepodległości z Mieczami
• Krzyżem Walecznych
• Górnośląskim Krzyżem Walecznych
• Gwiazdą Górnośląską
• Medalem za Wojnę
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości

Jan Franciszek GULBA – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Pawła i Gertrudy z Kuhnów, urodzony 27 marca 1912 roku w Piekarach Śląskich. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 3 marca 1938 roku. Służbę pełnił w I Komisariacie w Chorzowie oraz w Boguminie Nowym (Zaolzie), gdzie służył do września 1939 roku [8].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Sylwester HOJKA – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Józefa i Rozalii z Janych, urodzony 31 grudnia 1906 roku w Kozłowej Górze. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 11 października 1930 roku. Służbę pełnił w Szarleju, Królewskiej Hucie oraz Chorzowie, gdzie służył do września 1939 roku [9].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Pośmiertnie odznaczony:

• Medalem Za Udział w Wojnie Obronnej 1939 roku
• Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 roku

Henryk KRAL – starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Aleksandra i Marty z Kuleszów, urodzony 15 grudnia 1897 roku w Szarleju. Członek Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Współzałożyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz Klubu Sportowego „Jedność” w Rokitnicy. Współtwórca Polskiej Organizacji Wojskowej w Rokitnicy. Brał udział z bronią w ręku w trzech powstaniach śląskich. Podczas plebiscytu mąż zaufania Komitetu Plebiscytowego. Podczas III powstania śląskiego służył w 11 Pułku Piechoty im. Żółkiewskiego. Działacz społeczny, harcerski i sportowy. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 1 czerwca 1923 roku. Służbę pełnił w Nowej Wsi (pow. katowicki), gdzie służył do września 1939 roku [10].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Odznaczony:

• Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości

Józef KURZOK – starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Józefa i Barbary z Gołombków, urodzony 1 listopada 1897 roku w Brzezinach Śląskich. Członek Polskiego Zjednoczenia Zawodowego, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział z bronią w ręku w trzech powstaniach śląskich. Służył w 2 Zabrskim Pułku Piechoty im. Tadeusza Kościuszki oraz w 16 Pułku Piechoty „Rysia”. W Policji Województwa Śląskiego służył w powiecie bielskim – w Chybiu, Jasienicy oraz Strumieniu, gdzie służył do września 1939 roku [11].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Józef MAJNERT – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Wilhelma i Florentyny z Janków, urodzony 16 września 1887 roku w Brzozowicach. Członek Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział z bronią w ręku w trzech powstaniach śląskich. W pierwszym wyróżnił się podczas ataku na koszary niemieckie. Służył w 1 Kompanii 1 baonu 11 Pułku Piechoty. Po zakończeniu powstań służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 24 czerwca 1922 roku. Służbę pełnił na Pawłowie (pow. katowicki), II Komisariacie Królewska Huta (Chorzów) oraz w jednostce Pogotowia w Chorzowie, gdzie służył do września 1939 roku [12].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Odznaczony:

• Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Medalem Polska Swojemu Obrońcy
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości

Juliusz SKROBIŚ – starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Filipa i Joanny z Jakowtawietzów, urodzony 1 lipca 1892 roku w Szarleju. Członek Polskiej Organizacji Robotniczej Zjednoczenia Zawodowego Polski, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Piekarach Śląskich. W okresie 1912–1920 pełnił służbę w armii niemieckiej (w latach 1918–1920 w niewoli francuskiej). Brał udział z bronią w ręku w II i III powstaniu śląskim. Dowodził Kompanią Sztabową batalionu im. Kilińskiego. Działacz plebiscytowy oraz członek Związku Powstańców Śląskich. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 5 marca 1923 roku. Służbę pełnił w Chebziu oraz w Brzezinach Śląskich, gdzie służył do wybuchu wojny [13].

 W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Odznaczony:

• Medalem Niepodległości
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości

Paweł Grzegorz SŁANIA – nauczyciel, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego

 

Urodził się 24 maja 1912 roku w Piekarach Śląskich (wówczas Niemieckie Piekary) jako syn Piotra Pawła Słani i Agnieszki Julianny z domu Dyrgałła. W 1930 roku ukończył Państwowe Gimnazjum Męskie w Tarnowskich Górach. Jesienią 1930 roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym, a następnie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Podczas studiów udzielał się w Kole Historyków (m.in. jako bibliotekarz), chórze akademickim i korporacji akademickiej Constantia. Napisał, ale nie obronił pracy magisterskiej pt. Uniwersytet Jagielloński w latach 1792–1800 pod kierunkiem profesora Stanisława Kota (1885–1975), która ze względu na wysoką wartość miała być uznana za doktorską. W trakcie studiów uniwersyteckich Paweł Słania został powołany do służby wojskowej. Ukończył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy przy 73 Pułku Piechoty w Katowicach, ale macierzyście przynależał do 75 Pułku Piechoty z siedzibą w Chorzowie. 25 listopada 1936 roku otrzymał stopień wojskowy – podporucznika rezerwy. Kształcił się w charakterze nauczyciela pod okiem dr. Władysława Czaplińskiego w V Państwowym Gimnazjum Neoklasycznym w Krakowie. Po powrocie do Piekar w 1938 roku podjął pracę w Publicznej Szkole Dokształcającej Wiejskiej. Jako członek Koła Akademików Szarlej-Piekary uczestniczył w budowie Kopca Wyzwolenia w Piekarach Śląskich. Z dużym prawdopodobieństwem możemy przyjąć, że Paweł Słania 24 sierpnia 1939 roku podczas powszechnej „cichej” mobilizacji, jako oficer rezerwy, został wysłany w głąb kraju w celu uzupełnienia etatów oficerskich w tworzonych oddziałach Wojska Polskiego. Po agresji Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 roku dostał się do niewoli i trafił do obozu w Kozielsku, skąd 22 listopada 1939 roku wysłał list do rodziny i narzeczonej Marii. Został zamordowany w kwietniu przez NKWD w lesie katyńskim. W urzędowym wykazie niemieckim pt. „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn” opublikowano pod numerem ewidencyjnym 3223 informację o wydobytych zwłokach Pawła Słani (pod nazwiskiem Stania), przy których znaleziono list oraz kartę biblioteczną. Paweł Słania w 1985 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 roku.

Decyzją Ministerstwa Obrony Narodowej 5 października 2007 roku został mianowany na stopień porucznika Wojska Polskiego. Tablica ku jego pamięci znajduje się w kościele Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich.

Paweł Mateusz WARECKI – starszy strażnik Straży Granicznej

Syn Pawła i Józefy z domu Bureza, urodzony 20 września 1893 roku w Piekarach Śląskich (Szarleju). Członek wielu polskich organizacji patriotycznych, m.in. Towarzystwa Śpiewu „Halka”. Brał udział z bronią w ręku w II i III powstaniu śląskim. Służył w Straży Granicznej w Komisariacie Straży Celnej w Tarnowskich Górach w stopniu starszego celnika. We wrześniu 1939 roku pełnił służbę w Komisariacie w Rybnej (pow. tarnogórski) [15].

W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

Odznaczony: 

• Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości

Tomasz WAWRZYŃCZOK – posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Jana i Julii z Wieczorków, urodzony 16 grudnia 1914 roku w Dąbrówce Wielkiej. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił w grudniu 1937 roku. Służbę pełnił w Komendzie Rezerwy w Katowicach oraz w Komisariacie w Pietwałdzie (pow. frysztacki, Zaolzie), gdzie zastała go wojna[16]. W trakcie II wojny światowej internowany przez Sowietów w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Został rozstrzelany w Kalininie (Twerze).

---

 

Służący do chwili wybuchu wojny

 

Paweł BĄK - Starszy Przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Marcina i Zofii z domu Stęchły, urodzony 13 lipca 1895 roku w Radostowicach. Podczas I wojny światowej służył w armii niemieckiej. Po zakończeniu działań wojennych zwolniony ze służby na własną prośbę. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej od 1919 roku. Brał udział w działaniach powstańczych w powiecie pszczyńskim podczas I i II powstania śląskiego.

Funkcjonariusz Policji Plebiscytowej (APO) od czerwca 1920 roku, skąd wyprowadzał broń na potrzeby III powstania śląskiego. W czasie trzeciej śląskiej insurekcji służył w Żandarmerii Górnego Śląska. W 1922 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Nowych Hajdukach, Brzozowicach i Szarleju. Z dniem 2 września 1929 roku został kierownikiem posterunku w Brzezinach Śląskich. Funkcję tę pełnił do 2 września 1939 roku. Po dwudniowej obronie miejscowości przed atakami niemieckiej dywersji wycofał się na rozkaz wraz z całym posterunkiem na wschód, podążając za Wojskiem Polskim. [17][18]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

•         Medalem Niepodległości
•          Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości
•         Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi kl. I
•          Brązowym Medalem Za Długoletnią Służbę.

Brunon BARTECZKO - Starszy Przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Jana i Moniki z domu Nawrot, urodzony 5 lutego 1899 roku w Głożynach (Radlin, powiat wodzisławski). Od 1917 roku pracował w urzędzie pocztowym, skąd kolportował polskie czasopisma. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska.

Uczestnik trzech powstań śląskich. Podczas III powstania śląskiego dostał się do niewoli, z której udało mu się uciec, odnosząc przy tym rany. Funkcjonariusz Policji Górnego Śląska (Policja Plebiscytowa, APO). W 1923 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Zgodzie, Orzegowie oraz Rudzie Śląskiej. Od 19 grudnia 1934 roku do września 1939 roku pełnił obowiązki komendanta posterunku w Dąbrówce Wielkiej.[19][20]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

•         Krzyżem Zasługi za Dzielność
•          Brązowym Krzyżem Zasługi
•         Krzyżem Zasługi na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi kl. II
•         Gwiazdą Górnośląską

 

Alojzy BEDNARZ - przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Pawła i Johanny z domu Skowron, urodzony 22 kwietnia 1895 roku w Lutyni Polskiej.

Brał udział w I wojnie światowej, służąc w armii austriackiej od 1915 do 1918 roku. Po zakończeniu działań wojennych odbywał służbę w Wojsku Polskim do 1919 roku, kiedy to wstąpił do Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, gdzie służył do 1922 roku.

15 lipca 1922 roku wstąpił do Policji Województwa Śląskiego. Początkowo służył w komisariacie w Zebrzydowicach (pow. cieszyński) do 1925 roku, a następnie został przeniesiony na posterunek w Brzezinach Śląskich, gdzie pełnił służbę do 1928 roku. Po tym okresie przeniesiony do komisariatu w Świętochłowicach.

Od 20 grudnia 1938 roku do września 1939 roku służył na Posterunku w Łazach (pow. frysztacki). [21]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Kazimierz CZAJKOWSKI - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Michała i Florentyny z domu Pawlak, urodzony 25 lutego 1900 roku w Kościelcu. W Wojsku Polskim służył w latach 1919-1923. W 1924 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Katowicach oraz Orzegowie, a następnie od 1 lipca 1924 roku do września 1939 roku na komisariacie w Szarleju.[22]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Józef SZOŁTYSIK - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Adama i Barbary z domu Bubalik, urodzony 15 marca 1891 roku w Radzionkowie. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, uczestnik powstań śląskich oraz działacz plebiscytowy. W 1922 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Chorzowie, Radzionkowie, Cieszynie, Tarnowskich Górach oraz Brzezinach Śląskich. Od 1 października 1930 roku do września 1939 roku służył na komisariacie w Szarleju (Piekary Śląskie). [24][25]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Roman WESOŁY - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Walentego i Marii z domu Schnapka, urodzony 9 sierpnia 1891 roku w Zabrzu. W 1924 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Katowicach, Lublińcu, Kochcicach, Świętochłowicach, Chropaczowie oraz Piaśnikach. Od 7 grudnia 1934 roku do września 1939 roku pełnił służbę na posterunku w Dąbrówce Wielkiej. [26]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Henryk FILIPEK - posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

 

Syn Bartłomieja i Agnieszki z domu Figat, urodzony 23 października 1908 roku w Pawłowicach. W 1934 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Chorzowie oraz Katowicach. Od 20 sierpnia 1935 roku do września 1939 roku pełnił służbę na posterunku w Dąbrówce Wielkiej.[23] 

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Osoby służące oraz pracujące w Piekarach Śląskich

 

Alfred DAJKA - posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Szymona, urodzony 11 grudnia 1903 roku. W 1928 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę na komisariacie w Piekarach Śląskich pełnił od 1 października 1928 roku do 19 grudnia 1938 roku. Dnia 14 listopada 1938 roku został delegowany do Komisariatu w Boguminie Nowym (Zaolzie), gdzie służył do września 1939 roku. [27]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Wincenty JEGLIŃSKI - Nauczyciel, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego

 

Syn Władysława i Teofili z d. Radziłowski, urodzony 29 marca 1896 roku w Mochowie, pow. sierpecki. Absolwent seminarium nauczycielskiego (1916) i Wyższego Kursu Nauczycielskiego w Katowicach, słuchacz Instytutu Pedagogiki w Katowicach, wychowanek Uniwersytetu Jagiellońskiego — ukończył pedagogikę i historię. W roku szkolnym 1922/1923 był nauczycielem w Szarleju, następnie w latach 1923-1928 pełnił rolę Archiwum Państwowe w Katowicach, Zespół Policja Województwa Śląskiego, sygn. 12/38/104, s. 231-232.kierownika szkoły w Kamieniu. Podporucznik rezerwy przy 75 PP w Królewskiej Hucie (Chorzów). [28][29]

24 sierpnia 1939 r. zmobilizowany najprawdopodobniej do Ośrodka Zapasowego 75 PP, skąd został przeniesiony w głąb Polski. 

Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.

Przy jego zwłokach odnaleziono dyplom filozofii, pocztówkę nadaną przez Jeglińską Walerię, kartę szczepień i legitymację urzędnika.[30]

Odznaczony:

• Srebrnym Krzyżem Zasługi

 

Filip KOŁODZIEJCZYK - starszy przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Franciszka i Waleski z domu Jurek, urodzony 17 sierpnia 1898 roku w Adamowicach, powiat Wielkie Strzelce. Podczas I wojny światowej służył w armii niemieckiej. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej.

Podczas I powstania śląskiego uczestniczył w zdobyciu ratusza w Szarleju i uniemożliwieniu przybycia niemieckich posiłków z Bytomia. Za tę akcję został odznaczony Krzyżem Zasługi. W III powstaniu śląskim, jako dowódca plutonu w batalionie szturmowym, brał udział w zdobywaniu Bytomia, a następnie przeszedł szlak bojowy aż po Kędzierzyn-Koźle i Kłodnicę.

Funkcjonariusz Straży Gminnej. W 1922 roku wstąpił w szeregi Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Rudzie Śląskiej, Kamieniu (w latach 1924–1925 jako zastępca komendanta), Świętochłowicach, Katowicach, Pszczynie, Hajdukach Wielkich (Chorzów-Batory) i Łagiewnikach.

Dnia 6 listopada 1937 roku został przeniesiony w roli kierownika do Komisariatu Katowice-Załęże, gdzie służył do września 1939 roku.[31][32]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

• Brązowym Krzyżem Zasługi -  dwukrotnie
• Medalem Niepodległości
• Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasług
• Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

 

Bronisław KRUPA - posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Franciszka i Marianny z Wietrzykowskich, urodzony 13 grudnia 1896 roku w Wierzchach, powiat świecki. W 1915 roku został zaciągnięty do armii pruskiej i skierowany na front francusko-belgijski. W grudniu 1918 roku, po powrocie do garnizonu w Wilhelmschaffen, zdezerterował i powrócił do rodzinnego domu, gdzie natychmiast wstąpił do Tajnej Organizacji Wojskowej Pomorza w Wierzchach.

W organizacji tej brał udział w werbowaniu członków, organizowaniu wieców, akcjach wywiadowczych oraz straży ochronnej. Na rozkaz organizacji pełnił przez około rok funkcję leśnika w Nadleśnictwie Szarłata. W lutym 1920 roku wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego, do tworzącego się 16 Pułku Artylerii Polowej w Toruniu, z którym w stopniu kaprala wyruszył na front polsko-bolszewicki. Brał udział w Bitwie Warszawskiej.

Zwolniony ze służby na własną prośbę w 1921 roku, podjął pracę jako kontroler skarbowy w Czersku i Tucholi, gdzie pracował do 1925 roku. Po redukcji etatów został zwolniony. Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 1 czerwca 1925 roku. Służbę pełnił w Komisariacie Hajduki Wielkie oraz na posterunku w Brzezinach Śląskich, gdzie służył od 16 listopada 1930 roku do 20 grudnia 1938 roku. Po zajęciu Zaolzia został przeniesiony na Posterunek w Jabłonkowie, gdzie służył do września 1939 roku.[33][34]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

• Krzyżem Walecznych
• Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medalem Niepodległości

 

Alojzy KRZOSAK - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Antoniego i Julianny z domu Miklów, urodzony 14 lutego 1897 roku w Bieńkowicach, powiat raciborski. Z zawodu stolarz oraz skrzypek. W 1914 roku został powołany do armii pruskiej, służył w 412 Pułku Piechoty. W 1918 roku, po bitwie pod Cambrai, dostał się do niewoli francuskiej, skąd, jako Polak, został skierowany do Armii Polskiej, z przydziałem do 8 Pułku Strzelców 3 Dywizji.

Po przybyciu do Polski skierowany do Modlina, a następnie na front bolszewicki. Jako Górnoślązak, był delegowany do akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku, w powiecie raciborskim. Był organizatorem polskich towarzystw śpiewu w Bankowicach i Tworkowie.

W okresie od 16 września 1920 roku do 3 maja 1921 roku służył w Policji Plebiscytowej (APO) w Mysłowicach, a następnie w Żandarmerii Polowej na terenie Tarnowskich Gór. Służbę w Policji Województwa Śląskiego rozpoczął 24 czerwca 1922 roku na komisariacie w Szarleju.

Delegowany na posterunek w Skrzeczoniu (Zaolzie) od 22 grudnia 1938 roku do 31 marca 1939 roku, a następnie, od 1 do 13 kwietnia 1939 roku, w Zabłociu (powiat bielski). Z dniem 14 kwietnia 1939 roku został przeniesiony na stałe na Posterunek w Koszęcinie, gdzie służył do września 1939 roku.[35][36]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

• Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasług
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

 

Adolf KUCZATY - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Jana i Joanny z Topiaszów, urodzony 8 maja 1886 roku w Karwinie. Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej.

Od 24 listopada 1918 roku do 14 lipca 1922 roku pełnił służbę w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, a następnie został zatrudniony w Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił na posterunkach w: Lesznej Górnej (powiat cieszyński), Herbach Śląskich oraz Woźnikach, gdzie pracował do 1 marca 1931 roku.

Następnie przeniesiony na Posterunek w Kamieniu (Brzozowice-Kamień), gdzie służył do 20 grudnia 1938 roku. Tego dnia został przeniesiony na Posterunek w Wojkowicach na Zaolziu, gdzie służył do września 1939 roku.[37]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Józef LACH - starszy przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Wojciecha i Franciszki z Buryszów, urodzony 22 listopada 1897 roku w Karwinie. W 1915 roku został zaciągnięty do wojska Austro-Węgierskiego, gdzie walczył na różnych frontach aż do końca wojny. Po zakończeniu wojny powrócił do Karwiny, gdzie otrzymał wezwanie do wojska czechosłowackiego. W celu uniknięcia służby zbiegł do Frysztatu i 4 stycznia 1919 roku wstąpił do Żandarmerii Księstwa Cieszyńskiego.

Służył w tej formacji do 14 lipca 1922 roku w stopniu sierżanta, biorąc udział w walkach z wojskami czechosłowackimi podczas konfliktu o Zaolzie. Następnie wstąpił do Policji Województwa Śląskiego. Służbę pełnił w Oddziale Kontroli Granicznej przy Komisariacie w Szarleju od 30 listopada 1922 roku do 1 listopada 1927 roku, a następnie w Komisariacie w Łagiewnikach do 15 sierpnia 1930 roku.

Po przeniesieniu objął funkcję komendanta Posterunku Granicznego w Łagiewnikach, gdzie służył do września 1939 roku.[38][39]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

• Brązowym Krzyżem Zasługi

There are no images in the gallery.

 

Wiktor LEŚNIK - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Mikołaja i Wiktorii z Galetzkich, urodzony 24 lipca 1914 roku w Tychach. Do Policji Województwa Śląskiego został przyjęty 10 lutego 1937 roku z przydziałem do Komendy Rezerwy w Katowicach, gdzie służył do 23 lipca 1937 roku. Następnie przeniesiony do Komisariatu w Piekarach Śląskich.

13 kwietnia 1939 roku został przeniesiony na Komisariat w Cieszynie, a 12 lipca 1939 roku na Posterunek Wisła Czarne, gdzie pełnił służbę do września 1939 roku.[40]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

There are no images in the gallery.

 

Eugeniusz MOTŁOCH - Nauczyciel, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego

Syn Teodora i Antonii z Bubików, urodzony 3 października 1912 roku w Zebrzydowicach, pow. cieszyński.

Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Białej w 1933 roku. Rok później, w 1934 roku, ukończył kurs podchorążych piechoty w ramach dywizyjnego kursu.

Po ukończeniu nauki pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w Brzezinach Śląskich. [41][42]

Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.

 

Franciszek PAUCH - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

 

Syn Stanisława i Elżbiety z domu Mania, urodzony 30 marca 1897 roku w Sączkowie, w powiecie kościańskim. W wieku 17 lat wyjechał do Westfalii (obecnie zachodnie Niemcy), gdzie podjął pracę w kopalni węgla kamiennego. W latach 1905–1914 był członkiem, a następnie naczelnikiem kilku gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, działających w tym regionie. Uczestnik I wojny światowej w latach 1914–1918.

Po powrocie z wojny ponownie objął stanowisko naczelnika gniazda w Buer. W 1919 roku, na polecenie Zarządu Głównego „Sokoła” w Poznaniu, został skierowany do służby bezpieczeństwa we Lwowie. Dnia 15 listopada 1919 roku wstąpił do Żandarmerii Krajowej we Lwowie, która dwa tygodnie później przekształciła się w Policję Państwową. Służbę pełnił do 30 sierpnia 1922 roku.

Dnia 31 sierpnia 1922 roku wstąpił do Policji Województwa Śląskiego.

Służbę pełnił w Komendzie Powiatowej w Bielsku, na posterunku Karol-Emanuel w powiecie świętochłowickim, w komisariacie w Łagiewnikach oraz na posterunku granicznym w Łagiewnikach. Od 28 maja 1937 roku do 20 grudnia 1938 roku pełnił służbę w komisariacie w Piekarach Śląskich, skąd został przeniesiony do komisariatu w Boguminie Nowym, powiat frysztacki (Zaolzie).

Ostatnim miejscem służby był Wydział Śledczy w Frysztacie.

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

 

 

Adolf RUFERT - przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Franciszka i Genowefy z domu Rzezonek, urodzony 10 października 1895 roku w Czerwieńczycach, powiat raciborski. W latach 1915-1916 brał udział w I wojnie światowej po stronie niemieckiej. Od 1916 do 1918 przebywał w francuskiej niewoli. Po zwolnieniu wstąpił do Armii Gen. Hallera, z którą walczył w wojnie polsko – bolszewickiej. Uczestnik walk podczas II powstania śląskiego. Wstąpił do Policji Województwa Śląskiego 27 czerwca 1922 roku. Służbę pełnił na posterunku w Kamieniu, gdzie służył od 1922 do 1924 roku. Następnie został przeniesiony na posterunek w Nakle, a później na posterunek w Miasteczku Śląskim.[43]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

• Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasług
• Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Mieczami Hallerowskimi

 

Antoni RZEŹNICZEK - Nauczyciel, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego

Syn Michała i Marii ze Skrzypków, urodzony 16 stycznia 1906 roku w Rozbarku, powiat bytomski. Prawdopodobnie od 1922 roku zamieszkał w Brzezinach Śląskich wraz z rodzicami. Ukończył seminarium nauczycielskie w Tarnowskich Górach w latach 1922–1925 oraz Szkołę Podchorążych Piechoty nr 5 w Krakowie (1928). Pracował jako nauczyciel w Dąbrówce Wielkiej (do co najmniej 1935 roku) oraz jako kierownik Szkoły Powszechnej w Lipinach.

Został mianowany podporucznikiem 1 stycznia 1931 roku, a porucznikiem 1 stycznia 1936 roku. Przynależał do 75 Pułku Piechoty. Został zmobilizowany 24 sierpnia 1939 roku, prawdopodobnie do Ośrodka Zapasowego 75 PP, skąd został przeniesiony w głąb Polski. Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany przez NKWD w Katyniu.[44][45]

Przy zwłokach odnaleziono fotografie oraz pismo Inspektoratu Szkolnego w Katowicach.

 

Robert SITEK - przodownik Policji Województwa Śląskiego

Syn Wawrzyńca i Karoliny z Nielabów, urodzony 14 października 1905 roku w Czyżowicach. Wstąpił do Policji Województwa Śląskiego 1 sierpnia 1928 roku. Początkowo służył na Posterunku Piekary Wielkie do 21 listopada 1928 roku, po czym został przeniesiony na Komisariat w Szarleju, gdzie służył do 26 lutego 1932 roku. Następnie przeniesiony na Posterunek Hajduki Wielkie (Chorzów Batory).

W okresie od 10 kwietnia 1934 roku do 28 sierpnia 1934 roku pełnił służbę w Dąbrówce Wielkiej. Kolejnym miejscem służby był Posterunek w Żorach oraz Komisariat w Rybniku, gdzie służbę pełnił od 26 września 1935 do wybuchu II wojny światowej.[46]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Józef ŚWIERKOT - aspirant Policji Województwa Śląskiego

Syn Józefa i Agnieszki z domu Kuczka, urodzony 10 września 1898 roku w Starej Wsi. Był członkiem chóru "Lutnia" w Pszczynie. W okresie od marca 1917 do lutego 1919 służył w armii niemieckiej w wojskach saperskich.  Od 3 lutego 1919 był czynnym organizatorem, a także (częściowym?) komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej w Głogówku.

Od 9 października 1920 roku służył w Policji Plebiscytowej (APO) w randze wachmistrza, będąc w ścisłym kontakcie z Polskim Komisariatem Plebiscytowym. Zajmował się wywiadem i kontrwywiadem, w wyniku czego zdemaskował polskiego funkcjonariusza APO będącego niemieckim informatorem.

Podczas III powstania śląskiego walczył jako dowódca drużyny w 7 kompanii 2 Pułku Pszczyńskiego, biorąc udział w walkach m.in. na terenie powiatu strzeleckiego. Po zakończeniu powstania udał się na Śląsk Cieszyński, gdzie od 20 lipca 1921 roku służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego.

Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 17 czerwca 1922 roku. Służbę pełnił na posterunku w Chwałowicach, posterunku w Suminie oraz w komisariacie w Lipinach, gdzie pozostał do 1 grudnia 1932 roku.

Od tego czasu piastował funkcję kierownika na komisariacie w Szarleju (Piekary Śląskie) do dnia 4 października 1938 roku. Ostatnim miejscem służby był posterunek oficerski w Mikołowie, gdzie pełnił funkcję kierownika do września 1939 roku.[47]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

Odznaczony:

•       Medalem Niepodległości
• Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasług
• Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Gwiazdą Górnośląską
• Krzyżem Legionowym
• Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę

 

Franciszek WALCZYBOK - posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Kazimierza i Marii z domu Sieczka, urodzony 3 listopada 1898 roku w Godziętowie, powiat ostrzeszowski. W okresie od grudnia 1916 do listopada 1918 służył w armii niemieckiej. W październiku 1919 roku, jako ochotnik, przystąpił do powstania wielkopolskiego, wstępując do 1 kompanii ostrzeszowskiej.

Po reorganizacji kompanii w kwietniu 1919 roku został wcielony do 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszego 70 Pułku Piechoty). Weteran wojny polsko-bolszewickiej. Wielokrotnie ranny.

Do Policji Województwa Śląskiego przyjęty został 16 lutego 1924 roku. Służbę pełnił początkowo w komisariacie w Świętochłowicach, gdzie pracował do 1 grudnia 1928 roku. Następnie przeniesiony został do komisariatu w Szarleju, gdzie służył do 11 sierpnia 1936 roku. Kolejnym miejscem służby był komisariat w Łagiewnikach (do 4 maja 1937 roku) oraz posterunek w Dąbrówce Wielkiej, gdzie służył do 4 kwietnia 1938 roku. Następnie wrócił do komisariatu w Szarleju (Piekarach Śląskich), gdzie stacjonował do 22 grudnia 1938 roku.

Ostatnim miejscem służby przed wybuchem wojny był komisariat w Orłowej (Zaolzie).[48][49]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Jan WOŹNIAK - starszy posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

 3

Syn Antoniego i Wiktorii z domu Matuszczak, urodzony 30 listopada 1900 roku w Krępie (obecnie dzielnica Ostrowa Wielkopolskiego). Do Policji Województwa Śląskiego przyjęty został 16 kwietnia 1924 roku. W dniu 2 listopada 1927 roku został przeniesiony z posterunku w Radlinie na komisariat w Szarleju, gdzie pełnił służbę do 22 lutego 1939 roku. Następnie przeniesiony na posterunek w Mostach na Zaolziu, gdzie służył do września 1939 roku.[50]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

 

Edmund ŻOCHOWSKI- Nauczyciel, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego

Syn Mariana i Marii z domu Czachowska, urodzony 17 czerwca 1898 roku w Rumunkach-Żurawinku, powiat sierpecki. W latach 1916–1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości jako ochotnik wstąpił do 32 Pułku Piechoty w Ciechanowie, z którym wyruszył na front polsko-bolszewicki. Brał udział w forsowaniu rzeki Stochód w rejonie Kowla oraz w ofensywie na rzekę Dniepr. Został ranny pod Połockiem. W 1921 roku, po zwolnieniu ze służby wojskowej, wstąpił do Państwowego Miejskiego Seminarium Nauczycielskiego im. Waleriana Łukasińskiego w Wymyślinie.

Od 1925 roku, a najprawdopodobniej do 1937 roku, pracował jako nauczyciel w Publicznej Szkole Powszechnej nr II w Szarleju. Był aktywnym członkiem wielu organizacji i towarzystw w Szarleju. Należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego, Związku Oficerów Rezerwy, Związku Obrony Kresów Zachodnich, gdzie pełnił funkcję sekretarza, oraz Związku Powstańców Śląskich, w którym był komendantem. Działał również w Związku Strzeleckim, Związku Rezerwistów i Byłych Wojskowych, Lidze Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Towarzystwie Czytelni Ludowych. Jego zaangażowanie w te organizacje świadczyło o jego głębokim poczuciu patriotyzmu oraz chęci pracy na rzecz społeczności lokalnej.

Mianowany podporucznikiem 1 lipca 1925 roku, a porucznikiem 19 marca 1939 roku. Należał do 75 Pułku Piechoty. Został zmobilizowany 24 sierpnia 1939 roku, prawdopodobnie do Ośrodka Zapasowego 75 Pułku Piechoty, skąd został przeniesiony w głąb Polski. [51]

Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.

Przy zwłokach odnaleziono kartę mobilizacyjną, legitymację urzędniczą (najprawdopodobniej nauczycielską), kartę członkowską oraz list.

Odznaczony:

• Medalem Niepodległości
• Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
• Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

 

---

Mieszkańcy Piekar Śląskich

 

Rudolf PIETRUCHA - posterunkowy Policji Województwa Śląskiego

Syn Piotra i Jadwigi z domu Loch. Urodzony 14 kwietnia 1912 roku w Karbiu (obecnie Bytom). Po III powstaniu śląskim, w 1921 roku, jego rodzina, zasłużona dla sprawy polskiej, zmuszona była opuścić rodzinny Karb i przenieść się do Brzezin Śląskich. Od tego czasu mieszkał tam wraz z rodzicami i licznym rodzeństwem, ucząc się i aktywnie uczestnicząc w życiu społecznym.

Z wykształcenia stolarz. W latach 1934–1936 odbywał obowiązkową służbę wojskową w 1. Batalionie Mostów Kolejowych w Krakowie, uzyskując stopień starszego sapera.

Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 20 sierpnia 1937 roku i został przydzielony do 1. kompanii kandydackiej w Komendzie Rezerwy w Katowicach. Z dniem 1 listopada 1938 roku przeniesiony na posterunek w Łazach (powiat frysztacki, Zaolzie).[52]

Więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze.

There are no images in the gallery.

 

[1] Amtliches Material zum Massenmord von Katyn. Im Auftrage des Auswärtigen Amtes auf Grund urkundlichen Beweismaterials, zsgest., bearb. und hrsg. von der Deutschen Informationsstelle, Berlin 1943.

[2] Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, Teczka: Bacik Józef Ryszard, MN Odrzuc. 25.06.1938.

[3] Tamże, Teczka: Balwierz Karol, MN 29.12.1933.

[4] Archiwum Państwowe w Katowicach, Zespół Policja Województwa Śląskiego, sygn. 12/38/0/1.1/78, s. 130–131.

[5] Tamże, s. 164–165.

[6] Tamże, sygn. 12/38/0/1.1/80, s. 12–13.

[7] Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, Teczka: Graniczny Józef, KzM 23.12.1933.

[8] Muzeum Wojska Polskiego, Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej, http://www.ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/9285 (dostęp 11.03.2022).

[9] Tamże.

[10] Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, Teczka: Kral Henryk, MN Odrzuc. 25.06.1938.

[11] Tamże, Teczka: Kurzok Józef, MN Odrzuc. 25.06.1938.

[12] Tamże, Teczka: Majnert Józef, MN 9.11.1931.

[13] Tamże, Teczka: Skrobiś Juliusz, MN 16.03.1937.

[14] Tamże, Teczka: Paweł Słania, sygn. AP 1949.

[15] Tamże, Teczka: Warecki Paweł Mateusz, MN 16.03.1937.

[16] Archiwum Państwowe w Katowicach, Zespół Policja Województwa Śląskiego, sygn. 12/38/0/1.1/103, s. 350–351.